این
مقاله به بررسی ریشه ها، عوامل و زمینه های رویداد ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ و نیز
عواقب این رویداد مهم تاریخی که منجر به انقلاب اسلامی گردید می پردازد
مقدمه
تا پیش از کودتای ۲۸ مرداد ماهیت و مبانی فکری و ایدئولوژیک برخی از نهضت
های عصر قاجار به بعد را در مجموع بینش ها و آرمان های غیر مذهبی شکل
میدادند، که در حقیقت متاثر از ورود بیمحابای تجدد و مدرنیسم به ایران
بود.
خمیر مایه فکری بخشی از جریان انقلاب مشروطیتبه عنوان بزرگترین نهضت عصر
قاجار بر اندیشههای روشنفکران سکولار و اصلاحطلب متمایل به غرب متکی بود
که میکوشید ساختار استبداد سنتی و پادشاهی مطلقه را به مدد دموکراسیهای
غربی و حاکمیت قانون مهار کند؛ اما در عمل، به سبب موانع بیشمار و
مداخلات فزاینده امپریالیسم روس و انگلیس، استقرار مشروطیتسخت ناکام
ماند.
با پیروزی انقلاب روسیه، جریانهای فکری هوادار مارکسیسم- لنینیسم نیز به
تکاپوی فراوان در ایران دست زدند که تجلی آشکار آن حزب توده بود. واپسین
جریان فکری غیر دینی که سرانجام موفق به تشکیل حکومت گردید، اندیشه
ملیگرایی بود که در سالهای حکومت ملی دکتر مصدق خود را آشکارا نمایاند.
اما حقیقت این است که در میدان عمل هیچ یک از جریانهای مذکور نتوانستند به
پیروزی بادوامی دستیافته و یا یک نظام سیاسی پایدار بر اساس ایدئولوژی
های یاد شده را مستقر یا نهادینه سازند.
در پی شکست تلاش های ملیگرایان و
هواداران نظام مشروطه و اندیشههای چپ و نیز متاثر از فضای سیاسی و فرهنگی
کشور که شتابان به سوی نوسازی اقتصادی – اجتماعی میتاخت، حرکت قدرتمند
جدیدی موسوم به روشنفکری دینی به صورت یک جریان مسلط فکری پدیدار گشت که
البته سابقهای دیرینه داشت.
اصلاح فکر دینی با سید جمال آغاز شد، اما به دلیل ضعف پشتوانه و بلوغ
سیاسی در برخورد با مدرنیته غرب و اندیشه تجدد منزوی گردید. لیکن پس از
فراز و نشیب های فراوان در سال های پس از مشروطه، بویژه دوره رضا شاه و پس
از شهریور ۱۳۲۰، با تجهیز خود به اندیشه و زبان تازه توانست برای ورود به
صحنه مبارزات سیاسی و مباحثات فکری آماده شده و با دگرگون ساختن گفتمان
سنتی تا سرحد یک جنبش فعال سیاسی و اعتراضآمیز و یک نهضت پویا و پرتوان
فکری خود را نشان دهد.
در ادامه بخوانید....
برچسب‌ها:
مقاله,
پهلوی,
امام خمینی,
انقلاب اسلامی
ادامه مطلب
+ نوشته شده در شنبه هشتم بهمن ۱۳۹۰ساعت 13:10 توسط سرباز سایبری
|
